आयुष दर्पण

हा ब्लॉग मराठी लोकांसाठी असून, याची निर्मिती तथा संपादन आयुष दर्पण या स्वास्थ पत्रिका द्वारे केले जाते . आमचा उद्देश सामाजिक माहिती पोहोचविने असून आम्ही त्या साठीच कार्यरत आहोत . www.ayushdarpan.org

Wednesday, January 12, 2011

ग्रहणीदोषविकाराणां हेतू

चरक संहिता १५ / ४२-४४        चक्रपाणिदत्त टीका - "आयुर्वेद दीपिकाव्याख्या"

॥ एवं व्यवस्थिते सामान्येन ग्रहणीदोषविकाराणां हेत्वादि-अन्य आह-अभोजनादि-इत्यादि ॥

१. अभोजनात्‌
२. अजीर्णात्‌
३. अतिभोजनात्‌
४. विषमाशनात्‌   ।
५. असात्म्य -
६. गुरु -
७. शीत -
८. अतिरुक्ष -
९. संदुष्ट -   भोजनात्‌ ॥४२॥
१०. विरेक-
११. वमन-
१२. स्नेह-
                 विभ्रमात्‌,
१३. व्याधिकर्षणात्‌ ।
१४. देश-          :-   देशवैषम्यं देशव्यापत्‌ ; सा च जनपदोध्वंसनीये प्रोक्ता ।
१५. काल-       :-   काल-शब्देन च संवत्सरात्मकः काल उच्यते ।
                          कालवैषम्येण सर्वेषाम्‌-ऋतुनां वैषम्यं गृह्यते ।
१६. ऋतुः-       :-    ऋतुशब्देन तु शिशिराद्य-ऋतुः ।
                          ऋतुवैषम्येण हि एक-ऋतुवैषम्यं इति विशेषः ।
    वैषम्यात्‌
१७. वेगानां च विधारणात्‌ ॥४३॥

   दुष्यति-अग्निः,

...........स दुष्टोsन्नं न त‌त्‌ पचति लघु-अपि ।
अपच्यमानं *शुक्तत्वं याति अन्नं *विषरुपताम्‌ ॥४४॥

शुक्तत्वं        :-   शुक्तत्वम्‌ इति अम्लताम्‌ ॥
विषरुपताम्‌       :-   विषरुपताम्‌ इति यथा विषं बहुविकारकारि भवति तथा तद्‌-रुपताम्‌ ;
                           अनेन सर्व एव-अजीर्णभेदा अवरुद्धा ज्ञेयाः'
              ये तन्त्रान्तरे-   "आमं विदग्धं विष्टब्धं कफ-पित्त-sनिलैः क्रमात्‌ ।
                                                अजीर्णं केचित्‌-इच्छन्ति चतुर्थं रसशेषतः"
                                                (सु.सू.अ.४६)
                                                               इति अनेन उक्ताः ॥
--

वैद्य प्रशांत प्रभाकर वाघमारे
श्री पुनर्वसु आयुर्वेदिक चिकित्सालय आणि पंचकर्म केंद्रयश श्री प्लाझा ; दुकान क्रमांक : ०६ ; सेक्टर - ८;
सानपाडा ; नवी मुंबई -४००७०५.vdppwaghmare@gmail.com
vdppw.punarvasuacpc@yahoo.in९८६७ ८८८ २६५
--
Vd. P.P.W.Shree Punarvasu AcPc & RcYashShree Plaza.
Shop No. - 6 ; Sector - 8.
Near 7th Day Heigh-School.
Sanpada;Navi Mubai- 400705.vdppwaghmare@gmail.com
vdppw.punarvasuacpc@yahoo.in9867 888 265

JOIN US ON facebook :

श्री पुनर्वसु आयुर्वेदीक चिकित्सालय ; सानपाडा ; न. मुं.-७०५

http://www.facebook.com/#!/group.php?gid=103990389652995&v=info

VISIT OUR WEBSITE :

www.waghmare.co.in