कास प्रकार  

   1. वातज    (V)       

   2. पित्तज    (P)       

   3. कफज    (K)       

   4. क्षतज    (Kt)    रक्तक्षयज    (R2)   

   5. क्षयज    (Ky)    शुक्रक्षयज    (S)

 

कास लक्षणानि=>>

===========================

उरः लक्षणानि=>

   1.     शोष -                     (V)    छातीत कोरड पडते ?

   2.     शूल                        (V)    छातीत दुखते ?

   3.     अल्प रुक्‌                 (K)    छातीत थोडे थोडे दुखते ?

   4.     विभिन्नेन-एव           (Kt)    छातीत फुटल्यासारखे दुखते ?

   5.     सूचिभिः इव तीक्ष्णाभिः तुद्यमानेन शूल       

            (Kt)    छातीत तीक्ष्ण सुया टोचल्याप्रमाणे दुखते ?

===========================

कण्ठ लक्षणानि=> 

   1.      शोष       (V)                घसा कोरडा पडतो ?           

   2.      धूमको     (P)                घश्यात जळल्यासारखे वाटून धूर निघाल्याप्रमाणे वाटतो ?

   3.      उपलेपः    (K)                घश्याला आतून काहीतरी चिकटल्यासारखे वाटते ?

   4.      रुजता      (Kt)               घसा दुखतो ?  विशेषत्वाने कफ थुंकताना खुप दुखतो ?               

=========================================

वक्र लक्षणानि=>

   1.     (आस्य)    शोष    (V)                तोंड कोरडे पडते ?                       

   2.     तिक्त            (P)                तोंड कडवट पडते ?

   3.     स्निग्ध प्रसन्न    (Ky)                तोंड स्निग्ध (तेलकट) व प्रसन्न दिसते ?

=========================================

हृत  लक्षणानि=>

   1.     शूल                (V)                हृदयाशी दुखते ?           

   2.     स्तिमितं गुरु     (K)                ह्र्दयाचे ठिकाणी ओलसर व जड वाटते ?

   3.     पतति इव        (Ky)                हृदय पडते की काय असे वाटते ? =========================================

पार्श्व  लक्षणानि=>

   1.     शूल                      (V)            बरगड्यांमध्ये दुखते ?

   2.     शूल                      (Kt)            बरगड्या दुखतात ?

   3.     लुञ्च्येते इव पार्श्वे    (Ky)            बरगड्या (फासळ्या) उपटल्याप्रमाणे वाटतात ?

=========================================

 

शिरः (मूर्ध) लक्षणानि=> 

   1.     शूल               (V)                डोके दुखते ?       

   2.     स्तिमितं गुरु    (K)                डोके ओलसर व जड वाटते ?   

 =========================================

नेत्र (अक्षि) लक्षणानि=> 

   1.     पीत                (P)                डोळे पीवळे वाटतात का ?

   2.     श्रीमत्‌ नेत्रता     (Ky)                डोळे सुंदर दिसतात का ?

 =========================================

स्वर   लक्षणानि=>

   1.     क्षय       (V)                आवाज थकलेला वाटतो का ?           

   2.     वैस्वर्यं    (P)                आवाज बदललेला वाटतो का ?           

   3.     वैस्वर्यं    (Kt)                आवाज बदललेला वाटतो का ?       

 =========================================

कास वेग   लक्षणानि=>

1.    महा                              (V)        खोकल्याची उमळ जोरात येते का ?       

 2.   प्रततं कासवेगेन ज्योतिषामिव दर्शनम्‌    (P)        खोकल्याची मोठी उमळ आली असता डोळ्यापुढे ...................................................................   काजवे   चमकल्यासारखे होते का ?               

 3.    बली                    (Kt)        खोकल्याची उमळ जोरात येते का ?

 =========================================

कफं   लक्षणानि =>

1.   शुष्क कृच्छ्रात्‌                                (V)        खोकल्यात कोरडा व कष्टाने पडतो का ?           

 2.   पीत                                            (P)        खोकल्यात पडणारा कफ पीवळा आहे का ?

 3.  घन - स्निग्ध - श्वेत                         (K)        खोकल्यात पडणारा कफ घट्ट - चिकट - पांढरा येतो का ?               

 4.  सशोणितं - पीतं -श्यामं च                             खोकल्यात रक्तमिश्रित / पीवळसर / काळपट

    शुष्कं च ग्रथितं कुथितं बहु ष्ठीवेत्‌ !      (Kt)        कोरडा व घट्ट , कुजलेला असा पुष्कळ कफ पडतो का ?           

  5. पूतिपूयोपमं पीतं विस्रं हरित लोहितम्‌  (Ky)     पुप्रमाणे पीवळा दुर्गंधी हिरवा लाल कफ पडतो का ?  

 

================================

केवल वातज लक्षणानि =>

   1. मोह    +        (V)            सभोवताली चाललेल्या गोष्टी समजत नाहीत असे वाटते का ?       

   2. क्षोभ    +        (V)            अंगात दाह झाल्यासारखे वाटते का ?

   3. रुजा    महा        (V)               

   4. स्वनम्‌    महा        (V)   

   5. उपशय    कफं शुष्कं कृच्छ्रान्मुक्त्वा    (V)

================================

केवल पित्तज लक्षणानि=>

   1. भ्रमः         +        (P)   

   2. अम्लकः    +        (P)

================================

केवल कफज लक्षणानि=>

   1. सदनं    +        (K)

   2. अरूची    +        (K)

   3. पीनस    +        (K)

================================

व्दिदोष व्यवच्छेदक लक्षणानि =>

१. ज्वर    +        (P)   

             +        (Ky)   

 

२.तृष्णा    +        (P)               

              +        (Kt)                   

 

३.अड्‍ंगहर्ष     +        (V)               

   (रोमहर्ष)    +        (K)               

 

४.वमन (छर्दी)    पित्त / असृक्‌        (P)               

                                      +        (K)                   

==================================

 केवल क्षतज लक्षणानि =>

 

1.पर्वभेद                    +    (Kt)                   

2.कम्प                     +    (Kt)                   

3.पारावत् इव कूजन        +    (Kt)

4.सासृक्‌ मूत्रत्वं             +    (Kt)                       

5.पृष्ठकटी ग्रहः             +    (Kt)

6.वीर्य हीयते            +    (Kt)                   

7.रूचि हीयते            +    (Kt)

8.वर्ण हीयते             +    (Kt)                       

9.क्षीणत्व               +    (Kt)

==================================

क्षतज क्षयज लक्षणानि =>

 

1.पक्तिः हीयते        +    (Kt)                   

        *बहु अशित्वं         (Ky)

 

2.बलं हीयते        +    (Kt)                   

        क्षयः               (Ky)

 ===============================

केवल क्षयज लक्षणानि =>

   1. अकस्मात्‌ उष्ण-शीतेच्छा        *+    (Ky)                   

   2. दशन         श्रीमत्‌                     (Ky)                   

 

- वैद्य प्र प्र व्याघ्रसुदन॥

संदर्भग्रंथ ः- अष्टांग ह्र्दय (wht els???)॥

 Musing Ayurved (Indian medical science series)

वैद्य प्रशांत प्रभाकर वाघमारे

श्री पुनर्वसु आयुर्वेदिक चिकित्सालय आणि पंचकर्म केंद्रयश श्री प्लाझा ; दुकान क्रमांक : ०६ ; सेक्टर - ८;
सानपाडा ; नवी मुंबई -४००७०५.vdppwaghmare@gmail.com
vdppw.punarvasuacpc@yahoo.in९८६७ ८८८ २६५
--
Vd. P.P.W.Shree Punarvasu AcPc & RcYashShree Plaza.
Shop  No. - 6 ; Sector - 8.
Near 7th Day Heigh-School.
Sanpada;Navi Mubai- 400705.vdppwaghmare@gmail.com
vdppw.punarvasuacpc@yahoo.in9867 888 265

 

JOIN US ON facebook :

श्री पुनर्वसु आयुर्वेदीक चिकित्सालय ; सानपाडा ; न. मुं.-७०५

http://www.facebook.com/#!/group.php?gid=103990389652995&v=info

 

VISIT OUR WEBSITE :

www.waghmare.co.in