आहारयोग

आहारयोग

लेख क्रमांक 4

नमस्कार!
आधीच्या लेखात आपण अयोग व अतियोग याविषयी माहिती घेतली. आजचा विषय – आहाराचा मिथ्यायोग.
खरंतर आज जे काही खाण्याच्या नावाखाली केले व खाल्ले जाते ते बहुतांशी सर्व मिथ्यायोग या प्रकारात मोडते असे म्हणायला हरकत नाही. आजच्या बहुतांशी रोगांचे मूळही या मिथ्यायोगात आहे.
मिथ्या म्हणजे अयोग्य, विकृत. जे खाऊ नये ते खाणे, जसे खाऊ नये तसे खाणे, जेव्हा खाऊ नये तो व्हा खाणे. अन्न म्हणून उपयोगी असणाऱ्या वा फायद्याच्या धान्य वा पदार्थांऐवजी जे अन्न नाही ते खाणे.
उदाहरणार्थ – आज-कालचे बहुतांशी बाजारी पदार्थ विशेषतः तयार अन्न वा प्रोसेस्ड फूड. मूळ घटक किती सत्त्ववान आहे या पेक्षा तो किती स्वस्त आहे, किती मुबलक उत्पन्न होतो, किती कमी खर्चात तो लोकांपर्यंत पोहोचवू शकतो यावर बहुतांशी कंपन्यांचे लक्ष असते व त्यातच त्यांचा सर्वाधिक स्वार्थ=फायदा दडलेला असतो.
उदा- ब्रेकफास्ट फूड म्हणून मक्याच्या रोस्टेड पोह्यांना (corn flakes) जगभर मान्यता मिळाली आहे. किंमत कमी(?), चवीसाठी अनेक स्वादांमध्ये उपलब्ध, शिवाय आबालवृद्धांसाठी उपयुक्त अशा जाहिराती पाहिल्यावर कोणाला भुरळ पडणार नाही? दूध घातले तर अधिक पौष्टिक अशी समजूत झाल्याने असल्याने मागणी वाढली नाही तरच नवल. विदेशी कंपन्यांबरोबरच देशी कंपन्याही त्यात मागे नाहीत. जणू काही विदेशी कोणतीही यशस्वी गोष्ट दिसली की ती भारतातही तयार झालीच पाहिजे यालाच प्रगती म्हणत असावेत – मग ती चुकीची गोष्ट वा वस्तू भारतीय ग्राहकांसाठीच का असेना.
वस्तुस्थिती अशी आहे की – पूर्वी मका हा गुरांचे अन्न म्हणून मिळत असे. अगदी गुरांनी खाण्यालायकच कडक दाणे, रवंथ करावा लागेल असे पीक. त्याचेच कोवळे कणीसच देशी वाण आपल्याकडे खात असत तोही सर्रास नव्हे.
सध्या मिळणाऱा गोड मका (sweet corn) हा GMO – Genetically Modified Organism या स्वरूपात मिळतो. कडक मक्यावर अमेरिकन शास्त्रज्ञांनी प्रयोग करून तो मऊ, गोड बनवला. जरा गूगल वर शोधलेत – तर बरीचशी माहिती मिळेल. GMO हा आजच्या लेखाचा विषय नाही म्हणून इथे सविस्तर आत्ता लिहित नाही, पुन्हा कधीतरी नक्की लिहिन.
हाच GMO मका आज सर्व पदार्थांमध्ये वापरला जातो. म्हणजे जे धान्य खाण्याच्या लायकीचे नाही ते कंपन्या कशा बेमालूमपणे आपल्याला खायला घालतात याचे हे उत्तम उदाहरण. शिवाय हे बनवताना – कितीतरी कृत्रिम वास व चवींचे घटक व प्रिझर्व्हेटिव्ज वापरली जातात त्याचेही दुष्परिणाम आहेतच.
हे झाले 1 उदारहण. मिथ्यायोगात कोणत्या गोष्टींचा अंतर्भाव होतो यासाठी एक-दोन लेख अपुरेच पण थोडक्यात समजून घेण्यासाठी खालील गोष्टी उदाहरणादाखल पाहूया.
1. स्वतःची प्रकृती, राहाण्याचे ठिकाण, पचनशक्ति, वातावरण व ऋतु, शारीरिक बल, वय या नुसार आहाराचे नियम न पाळणे.
2. चांगले व वाईट पदार्थ एकत्र करून खाणे – उदा – शिळे व ताजे पदार्थ एकत्र करून खाणे.
3. पहिले अन्न न पचता दुसरे अन्न पोटात घालणे.
4. चांगलाच पदार्थ पण विकृत करून खाणे – उदा – दूध मुद्दाम नासवून त्याचे चीज, पनीर इत्यादि करून खाणे.
5. विरुद्धाहार – उदा – दूध व फळे दोन्ही गुणकारी आहेत पण स्वतंत्रपणे खाल्यासच. दुधाचे फायदे मिळण्यासाठी नुसते दूध प्यावे कोणतेही खारट,आंबट,तुरट,तिखट,कडू पदार्थ न घालता. गोड पदार्थही शक्यतो सल्ल्याशिवाय घालू नयेत. हल्लीच्या मुलांना नुसते दूध दिले तर पालकांनाही ते पूर्णान्न वाटत नाही, मुलांनाही दुसरी चव घातल्याशिवाय ते घशाखाली उतरत नाही. असो. तर फळे ही गुणकारीच पण दुधाच्या संयोगाने तो पदार्थ विकृत होतो आणि फायदे दोन्हीचेही मिळत नाहीत, फक्त चवीचे तात्पुरते समाधान.
6. अन्न पुन्हा-पुन्हा गरम करून खाणे, मुद्दाम शिळे खाणे.
7. आंबवलेले, नासलेले, तार आलेले, बुरशीयुक्त अन्न खाणे.
8. चुकीच्या पद्धतीने जेवणे – उदा – गोडाने सुरुवात करण्याऐवजी जेवल्यावर गोड खाणे
9. स्वतःसाठी योग्य नसलेले अन्न खाणे. एखाद्या व्यक्तिला त्याच्या तब्येतीसाठी वा तक्रारींसाठी काही विशिष्ट पदार्थ सुचवला जातो. उदा. जवस. पण याचा अर्थ जवस हे सर्व प्रकृतीच्या सर्वच लोकांना चालतील असे नाही. पण हा सारासार विचार न करता सर्रास जवसाचा आजकाल सगळे अनिर्बंध विना सल्ला वापर करताहेत. जवसाविषयी माहिती पुढील पैकी एका अंकात नक्की लिहिणार आहे.
10. चुकीच्या वातावरणात खाणे – जसे मोबाईल वा TV बघत, पुस्तक वाचत इ.
वरील गोष्टी वानगीदाखलच पण आज जास्त दिसून येतात. त्यात बदल कसा व का घडवायचा हे त्या त्या विषयी सविस्तर लिहिनच. आजसाठी इतके पुरे. पुन्हा भेटूया पुढच्या रविवारी अन्नाचा समयोग म्हणजे काय हे जाणून घेण्यासाठी. धन्यवाद.
© वैद्य तनुजा गोखले,
पुणे.
tanugokhale@gmail.com
skype ID - tanugokhale
twitter handle - tanugokhale
संपर्क - 9765383735