Marathi Ayush Darpan

सलाम मराठी परंपरेला आणि महाराष्ट्राच्या मराठी मातीला

सलाम मराठी परंपरेला आणि महाराष्ट्राच्या मराठी मातीला
सलाम मराठी परंपरेला आणि महाराष्ट्राच्या मराठी मातीला

Saturday, May 14, 2016

धन्याचे सरबत


दैनंदिन आयुर्वेद ~ धन्याचे सरबत !!
उन्हाळ्यात पित्त प्रकृतीच्या लोकांचे बेसुमार हाल होतात . बाहेर हीट आणि शरीरात आगडोंब . त्यामुळे नक्की काय करावे ? या प्रश्नात उन्हाळा असह्य होतो . कितीही कोल्ड ड्रिंक , सरबते पिली तरी जीव काही शांत होत नाही . हा त्रास इतर प्रकृतीच्या लोकांना सुद्धा कमी अधिक प्रमाणात होतो . यातील प्रमुख दोन तक्रारी म्हणजे अंगाचा दाह होणे आणि दुसरी उन्हाळे लागणे . यापासून सुटका करायचा सोप्पा मार्ग म्हणजे फोडणीच्या डब्यातील 'धने ' !!
१ लिटर पाण्यासाठी अंदाजे ५० -६०  ग्राम धने घ्यावेत . धने वजनाने हलके असल्यामुळे ते भरपूर मावतात . ( हे प्रमाण ग्रंथोक्त नाही . ) घेतलेले धने खल बत्त्यात बारीक करून घ्यावेत आणि पाण्यात भिजत ठेवावेत . धन्याचा अर्क पाण्यात उतरण्यास वेळ लागतो त्यामुळे किमान ५-६ तास धने पाण्यात असावेत . नंतर धने पाण्यातून काढून घ्यावेत . धान्याच्या पाण्यात पिठी साखर घालून हे सरबत प्यावे .
धन्याचे सरबत :-
१. थंड .
२. उत्तम पित्त शामक .
३. उन्हाळे यांचे नाशक आहे .
वास्तवात धने हे अत्यंत गुणकारी आहेत . त्रिदोष नाशक असे हे धने तृष्णा कमी करणारे आणि  शरीराचे तापमान नियंत्रित करणारे आहेत . अरुची , अग्निमांद्य ,अजीर्ण , अतिसार , पोटात दुखणे , अर्श (पाइल्स ) , इत्यादी रोगात धन्याचा वापर गुणकारी आहे .
आपल्या सरबतात मात्र धने हे सशर्करा म्हणजे साखरे सह वापरणे अपेक्षित आहे . धन्याचे पाणी आणि साखर हे तहान  कमी करतात .  शरीराच्या आत होणारा दाह -जळजळ याचे शमन करतात . शरीरातील स्त्रोतसांचे विशोधन करतात . ( स्त्रोतस ही आयुर्वेदाने सांगितलेली विशेष संकल्पना आहे . शरीरात तयार होणाऱ्या भाव पदार्थांचे वहन स्त्रोतसातून होते असे सामान्य भाषेत म्हणता येईल . त्यांचे विशोधन म्हणजे त्यांच्या मार्गात काही अडथळा असेल तर तो दूर करणे .) तसेच धने हे मुत्र उत्पन्न करणारे आणि मुत्र शरीरा बाहेर टाकणारे असल्याने उन्हाळे लागणे यापासून सुटका होते .
कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक हा वाईटच असतो . त्यामुळे धने हे इतके गुणकारी असले तरी त्याचा अतिरिक्त वापर हा शुक्र धातू क्षीण करू शकतो . त्यामुळे जेव्हा त्रास होईल तेव्हा 'औषधा सारखे ' म्हणजे २० -२५ मिली सरबत घ्यायला हरकत नाही . . . पण त्याचा अतिरिक्त वापर नको !!
वैद्य . अंकुर रविकांत देशपांडे
दैनंदिन आयुर्वेद
9175338585
(लेख कृपया लेखकाच्या नावासह व नाव न बदलता शेअर करावा . या लहानश्या कृतीने तात्त्विक आनंद व नैतिक समाधान मिळते)

No comments:

Post a Comment

Visit Our Page